چرا قیمت دلار بالا میرود؟ چرا ارز گران می‌شود؟

مهدی تقوی، اقتصاددان و  استاد دانشگاه، روند افزایش قیمت دلار را وحشتناک توصیف کرد و گفت: روند صعودی قیمت دلار قابل توجیه نیست و حتی پس از برجام باید بهای آن پایین می آمد.

تقوی در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب» اظهار داشت: ممکن است صادرات کشوری بسیار کمتر از واردات آن باشد و در نتیجه ارز کمی وارد آن شود. در این صورت قیمت ارز بالا می رود. اما در کشور ما قبل از برجام یک میلیون بشکه نفت صادر می شد که پس از برجام به دو و نیم ملیون بشکه رسیده است. قیمت نفت هم بالا رفته. در نتیجه، به اندازه مبلغ 1.5 میلیون بشکه نفت در روز ارز وارد کشور شده است.

چرا قیمت دلار سر به فلک کشیده است؟

او افزود: در این شرایط، اگر واردات ما افزایش زیادی پیدا کرده باشد می توانیم بگوییم تقاضا برای دلار افزایش یافته و در نتیجه قیمت هم بالا رفته است. اما چنین موضوعی درست نیست و واردات ما افزایش قابل ملاحظه ای نداشته است.

تقوی با اشاره به تاثیر دو نظریه بر قیمت دلار گفت: در نظریه «برابری قدرت خرید» اگر تورم شما بسیار بالاتر از تورم ایالات متحده آمریکا باشد، قیمت دلار افزایش خواهد یافت. بر اساس نظریه پولی هم، اگر بانک مرکزی پول زیادی چاپ کند، ارزش پول ملی پایین آمده و قیمت دلار بالا می رود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در حال حاضر هیچ یک از این دو نظریه افزایش قیمت دلار در کشور ما را توجیه نمی کند بلکه برعکس، بر اساس این دو نظریه، قیمت دلار باید کاهش یابد.

او افزود: اگر بانک مرکزی در هر شرایطی دلار کم بیاورد - که در شرایط فعلی کشور نباید کم داشته باشد - دو راه برای جبران آن دارد. یکی فروش دلار و دیگری یک درآمد خطرناک به نام درآمد پولی. یعنی بانک مرکزی پول چاپ کند و برای خرج کردن به دولت بدهد.

تقوی با بیان اینکه در حال حاضر کسری بودجه قابل ذکری نداریم گفت: در حال حاضر شرایط کشور مانند دوره احمدی نژاد نیست که نرخ رشد منفی و تورم 40 درصدی داشته باشیم. اکنون تورم به زیر ده درصد رسیده و رشد اقتصادی هم مثبت است. بنابراین مطابق نظریه های اقتصادی قیمت دلار نباید افزایش یابد بلکه باید کاهش یابد.

تقوی با ابراز بی اطلاعی از علت جهش ناگهانی قیمت ارز گفت: افزایش قیمت دلار هیچ توجیهی ندارد و بر اساس آنچه گفته شد حتی قیمت باید کمتر از 4400 تومان باشد.


چرا قیمت دلار بالا و پایین می شود؟

بعد از انتقام سپاه از تروریست‌های اهواز و خبر حکم اعدام مفسدان اقتصادی سومین خبر پر سر و صدای امروز کاهش قیمت دلار بود که باز هم صرافی‌ها را شلوغ کرد؛ اما دلیل این تغییرات ناگهانی چیست؟

به گزارش پایگاه خبری با اقتصاد،امروز صبح بعد از انتشار خبر حمله موشکی سپاه به گروه ‌های تروریستی حادثه اهواز و به دنبال آن خبر حکم اعدام مفسدان اقتصادی و سلطان سکه، سومین خبری که بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت کاهش نسبتا چشمگیر قیمت دلار بود، خبری که علی الظاهر عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی علت آن را به دو خبر اول امروز نسبت دادند و آن را پایین آمدن قیمت نرخ ارز بی تاثیر ندانستند؛ موضوعی که در حال حاضر عده زیادی از مردم را مجددا به صرافی‌ها کشانده آن هم نه برای خرید که این بار برای فروش دلار!

اما در این میان عده‌ای از کارشناسان اقتصادی پایین آمدن قیمت دلار را با توجه به افزایش غیر واقعی آن در هفته گذشته یک امر تقریبا طبیعی می‌دانند و آن را به جوسازی‌ها و عملکرد نادرست دلالان در بازار نسبت می‌دهند؛ چون با کمی تحقیق و بررسی، می‌شود به این نتیجه رسید که هیچ وقت فعالان حوزه اقتصاد و بازار روی نرخ‌هایی تا این میزان غیر واقعی، خرید و فروشی انجام نمی‌دهند و معامله نمی‌کنند.  برای همین هم حجم معاملات اقتصادی در این شرایط متوقف می‌شود و این نرخ های فضایی در بازار فقط در حد حرف باقی می‌ماند.

این درحالی است که بعضی از کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند که با توجه به نرخ‌های غیر عقلانی در روزهای گذشته همچنان  پیش بینی می‌شود که میزان قیمت ارز روندی نزولی را با خود در پی داشته باشد. ناگفته نماند که ثبات و تداوم این کاهش قیمت در آینده به عملکرد صحیح دولت در مدیریت و کنترل شرایط بستگی خواهد داشت.

از سوی دیگر، برخی از کاربران فضای مجازی در ساعات اخیر به این نکته اشاره می‌کنند که چرا پایین آمدن دلار از سوی کانال‌های تلگرامی بی‌نام‌ونشان اما تاثیرگزاری [که در روزهای افزایش قیمت مرتب قیمت می‌دادند] چندان مورد توجه قرار نگرفته است. روایت‌های شخصی برخی کاربران از مشاهدات عینی‌شان از بازارهای غیررسمی خریدوفروش دلار همچون چهارراه استانبول هم حکایت از آن دارد که هجوم برای فروش دلار زیاد شده و امکان ادامه این موضوع طی روزهای آینده نیز وجود دارد.

زمزمه های کاهش قیمت دلار امروز در بازار آزاد توانسته فروش ارز از سوی دارندگان خانگی ارز را رونق بخشد و دلالان نرخ های متفاوتی از ۱۲ تا ۱۶ هزار تومان را پیشنهاد می‌دادند.

سوال می‌کنیم که چرا نرخ ارز بالا می رود؟به نظرم بیائیم این سوال را جور دیگری مطرح کنیم و بگوییم چرا نرخ ارز بالا نرود؟

خبرآنلاین نوشت: آیا تغییری بنیادین در عرصه اقتصاد ایران رخ داده است؛ به عنوان مثال تورم کاهش یافته یا اهنگ رشد آن کندتر از قبل شده است؟ توقع برای ثابت ماندن نرخ ارز از کجا سرچشمه می گیرد؟ نگاهی به وضعیت اقتصادی ایران نشان می دهد تغییر مبنایی خاصی در این حوزه رخ نداده است . اگر با اغماض از کنار تورم بالای ایران بگذریم ، می رسیم به بحران های جدی و طولانی مدت دیگر نظیر غیر واقعی بودن قیمت بنزین . ایا این مشکل رفع شده است ؟

آیا نتیجه دادن روزانه هزار میلیارد تومان یارانه فقط برای مصرف بنزین و حداقل همین مقدار برای سایر حامل های انرژی از بیت المال منتظر نتیجه دیگری هستیم . به هر روی روزانه حدود یک هزار میلیارد تومان سود پول (بخوانید ربا)توسط بانک های کشور و بدون اینکه بشود درآمدی از آن حاصل شود، به سپرده گذاران پرداخت می شود این اقدام کارکردی جز افزایش نقدینگی در بر ندارد. نتیجه افزایش نقدینگی پیش تر از سوی اقتصاددانان تشریح شده است.


آیا با توجه به اینکه درآمدهای ارزی ما کاهش یافته، فکری برای کم کردن هزینه ها کرده‌ایم؟

خورد و خوراکمان که باید تامین باشد. ماشینمان که باید با بنزین ارزان راه برود ،مسافرت های منظم خارجی مان که باید به راه باشد و سالانه بیش از بیست میلیارد دلار را توسط مسافران و توریست‌های عزیزمان توی جیب کشورهای همسایه و غیر همسایه بریزیم، کارخانه هایمان که باید در اثر نداشتن مواد اولیه یکی یکی تعطیل شوند، نرخ بیکاری که باید روز به روز افزایش پیدا کند،

خوب آیا در این شرایط نباید نرخ ارز تغییر کند؟ اگر بخواهیم ثبات به نرخ ها بازگردد . قدم اول، واقعی و واحد شدن قیمت ها و نه فقط قیمت ارز بلکه سایر قیمت ها ، و البته تصحیح رفتار جامعه  از طریق وضع مقررات مثلا گرفتن  عوارضی جدی برای خروج از کشور و ...است.

این ها کارهایی است که به نظر حقیر انجام آنها به اقتصاد کشور کمک می کند.بی تردید هر گاه پاسخ به سئوالات مطرح شده در این متن تغییر کند، می توان انتظار تغییر مسیر حرکت ارز را در اقتصاد ایران داشت ولی در شرایط کنونی نتیجه این اقدامات ، چیزی جز آنچه در اقتصاد می گذرد، نخواهد بود.


چرا دلار در بلندمدت بالا می رود؟

در این شماره از «اقتصاد برتر» قرار بود به استراتژی متفاوت کشورها در قبال ذخایر نفتی خود بپردازیم، اما با توجه به شرایط ویژه ارزی در ایران کمی از پدیده ای به نام Depreciation یا کم ارزش شدن پول ملی صحبت خواهیم کرد.

قدرت ارز رایج در هر کشور را موجودی و تولید، رقم می زند. کمی پیچیده تر از این دو کلمه است، اما اگر سرعت تولید در کشور از ارز موجود بالاتر باشد یعنی میزان کاری که پول موجود توانسته رقم بزند بسیار بوده و ارزش هر واحد از پول افزایش پیدا می کند. اگر پول بیشتری نسبت به آنچه که تولید شده وجود داشته باشد یعنی با پول زیاد نتیجه کمتری حاصل شده و هر واحد از پول ارزش کمتری دارد.

آنچه گفته شد ممکن است برای خواننده معمولی کمی پیچیده به نظر برسد اما این توضیحات پیچیدگی ارزش یک پول را مشخص می کند و کمی به مفهوم تورم نیز اشاره دارد. نمی دانیم چرا پول ملی ما ارزشش را از دست می دهد و نمی دانیم چرا پول ملی بقیه کشورها ارزشمند می شوند. در این فضای دلار در ایران که خیلی آن را غیر منطقی و حبابی می خوانند خوب است بدانید که دو روی سکه در مساله ارزش پول خارجی وجود دارد که یکی تامین کننده است که در ایران به عنوان دولت و شرکت های صادراتی شناخته می شوند و دیگری تقاضا کننده که از مردم و شرکت ها و دوباره دولت تشکیل شده است.

صادرات و نفت در اقتصاد ارز آوری به کشور دارند و موجودی ارز خارجی را تامین می کنند. طرف دیگر بازار تقاضاست که مردم و وارد کنندگان کالا این قسمت را تشکیل می دهند. وارد کنندگان در حال تجارت هستند و خیلی از آنها نیاز های اساسی مردم را تامین می کنند و مردم که این روز ها به بازار ارز نگاه سرمایه گذاری دارند و با هر اتفاق کوچک و بزرگ تصمیم به خرید ارز می گیرند. این تصمیم ها که در خانواده های ایرانی اتفاق می افتد و تا سرمایه گذاران بزرگ کشور هم ادامه دارد ؛یعنی همه تلاش برای حفظ سرمایه موجود خود دارند و این مساله که به اعتقاد برخی بحث روانی عنوان شده فاکتور تقاضا را بسیار تقویت می کند.

دولت که در این میان خود هم تامین کننده است (با صادرات نفت و مواد معدنی) و هم تقاضا دهنده (با واردات برخی از کالاهای اساسی کشور) سعی دارد با وضع قوانین مختلف به بازار ارز آرامش بخشد و این قوانین خیلی از اوقات ممکن است این آرامش و فضا را مختل کند، زیرا مردم و وارد کنندگان و همچنین صادر کنندگان نیز در این فضا در حال فعالیت هستند. با بهتر متوجه شدن بازیگران فضای ارزی کشور می توان دریافت که تعادل بین تامین کننده و تقاضا دهنده یا همان عرضه و تقاضای ارز خارجی در کشور چگونه می تواند تغییر کند. در این میان که عرضه و تقاضا در ایران غیر منطقی به نظر می رسد و البته با اشتباهات مکرر تیم اقتصادی دولت نیز بدتر می شود، عوامل دیگری نیز در ارزش پایین پول ایران و همچنین پول کشورهای دیگر نیز تاثیر گذارند.

در کشورهایی که اقتصادشان در حال رشد است و فضای اقتصادی را به گونه ای طراحی می کنند که افراد تمایل دارند با مشارکت در تجارت و تعامل با سیستم بانکی و وام های کم بهره به نوعی پولشان را در صنعتی سرمایه گذاری کنند کمتر دیده می شود که برای سرمایه گذاری کسی به سمت بازار ارز برود. وقتی فضای اقتصادی مسموم است و همه چیز برای تولید نکردن فراهم می شود، مردم تصمیم می گیرند برای افزایش منابع مالی شان به بازار های دیگری به جز تولید رجوع کنند و این خود تعاریف اولیه این یادداشت را یادآور می شود، زمانی که تولید پایین باشد پولی که در بازار موجود است ارزش کمتری دارد. پول موجود همان ریال است که با استفاده از آن چیزی به وجود نیامده و چرخ اقتصاد حرکتی نداشته است، بلکه فقط بین بازارهای مالی جابجای می شود و در بسیاری از موارد از کشور خارج می شود.

جالب است بدانید یکی از عواملی که می تواند بر ارز تاثیر بگذارد، قوانین ارزی بانک مرکزی است (Monetary Policy) و به جرأت می توان گفت بانک مرکزی ایران در این راستا تا اینجای کار نتوانسته قوانین و شرایطی را وضع کند که به ارزش پول ملی در برابر دلار کمک کند. نظر شما در رابطه با آینده دلار و ریال چیست؟ تحلیل خود را از آینده وضعیت ارزی برای ما بنویسید.