شاخص قیمت مصرفکننده سنجهای است که میانگین موزون قیمتهای سبد کالاها و خدمات مصرفکننده نظیر حمل و نقل، خوراک و مراقبتهای پزشکی را شامل میشود. این شاخص با استفاده از تغییرات قیمت هریک از اقلام در سبد کالای ازپیشتعیینشده و محاسبه میانگین این تغییرات قیمت نسبت به دوره مشابه قبل به دست میآید. این شاخص عموما به عنوان شاخص هزینه زندگی شناخته میشود.
CPI مخفف Consumer Price Index و به معنای شاخص بهای مصرف کننده است.
این شاخص تغییر میانگین وزنی سبدی از کالاهای مصرفی و خدماتی مانند حمل و نقل و مراقبتهای پزشکی و ... را اندازه گیری میکند.
وزن کالاها و خدمات مندرج در محاسبه این شاخص بر اساس اهمیت آنها تعیین میشود.
گروهها و طبقات مختلف اقتصادی با سطوح مختلف درآمدی در شاخص قیمت مصرف کننده یا CPI در نظر گرفته میشود. این شاخص سنجهای برای بررسی هزینههای زندگی و یکی از متداولترین دادهها برای اندازهگیری تورم است که به صورت مکرر از آن استفاده میشود.
تورم به معنای کاهش قدرت خرید یک ارز یا افزایش بهای کالاها یا خدمات در یک بازه زمانی است.
به عبارت دیگر تخمین کمی کاهش قدرت خرید یک ارز میتواند در افزایش میانگین بهای کالاها و خدمات خود را نشان دهد.
افزایش تورم غالبا به صورت درصد بیان میشود.
برای مثال اگر بگوییم تورم 5 درصد افزایش پیدا کرده است به این معناست که قدرت خرید یک واحد از ارز آن کشور 5 درصد کاهش پیدا کرده است.
نرخ تورمی اعلامی بیانگر افزایش یا کاهش تورم نسبت به دوره زمانی قبلی است.
مثلا اگر CPI ماهیانه باشد به این معناست که شاخص بهای مصرف کننده نسبت به ماه قبل چه تغییری کرده است.
گرچه شاخص بهای مصرف کننده تغییر بهای سبدی از کالاها و خدمات مصرفی را در نظر میگیرد، این شاخص پس اندازها، سرمایه گذاریها و هزینههای گردشگران خارجی را در نظر نمیگیرد.
دورههای انتشار CPI در کشورهای مختلف
برای مشاهده شاخص بهای مصرف کننده کشورهای جهان میتوانید از لینک زیر استفاده کنید :
www.economy.com
بانکهای مرکزی کشورها که مسئول کنترل نرخ تورم هستند از دادهها و شاخصهای اقتصادی برای تنظیم سیاستهای پولی خود استفاده میکنند. یکی از مهمترین شاخصهایی که تاثیر بسزایی در تصمیم گیریهای بانکهای مرکزی دارد، CPI است.
در صورتی که شاخص بهای مصرف کننده افزایش پیدا کند بانک مرکزی مجبور خواهد شد برای کنترل نرخ تورم و جلوگیری از کاهش قدرت خرید مصرف کننده نرخ بهره را افزایش دهند و افزایش نرخ بهره باعث کاهش تورم و افزایش ارزش ارز یک کشور میشود.
پس از نگاه بنیادی و اقتصادی میتوانیم با استفاده از دادههای تورمی آینده اقتصاد و ارزش ارز یک کشور را پیش بینی کنیم.
اما مورد استفاده CPI به همین جا ختم نمیشود. هنگام اعلام خبرهای مهمی مانند CPI بازار دستخوش رفتارهای هیجانی میشود و قیمت جفت ارزهای مختلف نوسانات شدیدی را تجربه میکند.
بعضی از معاملهگران ترجیح میدهند در مواقع اعلام خبر ترید نکنند و برخی دیگر نیز که به آنها News Trader میگوییم زمان اعلام دادههای مهم اقتصادی را فرصت بسیار خوبی برای کسب سود میپندارند.
مهم نیست شما در کدام دستهبندی قرار میگیرید. چیزی که اهمیت دارد این است که اگر تریدر هستید نمیتوانید به شاخصهای مهم اقتصادی مانند CPI بی اعتنا باشید.
انواع شاخص قیمت مصرف کننده یا CPI :
Core CPI (شاخص بهای مصرف کننده خالص)
Core CPI یا شاخص بهای مصرف کننده خالص به نوعی از CPI گفته میشود که در آن قیمت مواد غذایی و انرژی لحاظ نمیشود. از آنجایی که گاها قیمت این دو کالا تحت تاثیر ناآرامیهای سیاسی در سطح داخلی و بین المللی دستخوش نوسانات شدیدی میشود، در نظر نگرفتن قیمت مواد غذایی و انرژی میتواند دید دقیقتری از وضعیت تورمی به دست دهد. برای درک بهتر این موضوع به نمودار شکل زیر که مقایسه شاخص بهای مصرف کننده خالص و عادی آمریکا را در 20 سال اخیر نشان میدهد، توجه کنید.
Median CPI (شاخص بهای مصرف کننده متوسط)
شاخص بهای مصرف کننده متوسط نوعی از CPI است که در آن از میانگین تغییر بهای لیست بلندی از کالاها و خدمات استفاده میشود. این شاخص تغییر بهای مولفههایی که بیشترین و کمترین تغییر قیمت را در دستهبندیهای مختلف در بازه زمانی مد نظر داشتهاند را لحاظ نمیکند. به لحاظ آماری و ریاضی این نوع از محاسبه CPI به دلیل در نظر نگرفتن مولفههای پرنوسان تغییر قیمتی میتواند برای محاسبه روند تغییر نرخ تورم و مطالعه بنیادی آن مناسب باشد.
Trimmed CPI (شاخص بهای مصرف کننده تعدیل شده)
شاخص بهای مصرف کننده تعدیل شده نوعی از CPI است که در آن هر تغییر قیمتی بالاتر یا پایین تر از درصد مشخصی (مثلا 16 درصد ) را در دوره زمانی مورد مطالعه ، در نظر نمی گیرد و این امر فارق از اینکه کالا یا خدمات مربوطه در چه نوع دسته بندی گنجانده می شود انجام می پذیرد .
اهمیت شاخص CPI در فارکس
اگر به جفتارزهای فارکس که بیش از همه مبادله میشوند نگاه کنید خواهید دید که ارزهای دلار آمریکا، یورو، پوند بریتانیا و ین ژاپن بیشترین مبادله را در سطح جهان دارند. بیشترین مبادلات فارکس بین جفتارز EURUSD یا همان دلار آمریکا-یورو است.
شاخص CPI در فارکس اهمیت دارد چون روی ارزش پول هر کشور تاثیر میگذارد. بدین ترتیب شاخص CPI آمریکا که به طور ماهانه و سالانه توسط اداره آمار کار آن کشور منتشر میشود مستقیما روی ارزش دلار آمریکا اثر میگذارد.
البته صحیحتر این است که بگوییم از یک طرف شاخص CPI آمریکا تاثیرات بنیادی وضعیت قیمتها و نرخ تورم را روی ارزش دلار آمریکا نشان میدهد.
اما از طرف دیگر پس از منتشر شدن این شاخص معاملهگران و فعالان بازار به آن واکنش میدهند و از این رو خود شاخص CPI آمریکا هم روی قیمت دلار آمریکا اثر میگذارد.
مثلا اگر در آمریکا نرخ تورم بالاتر از اروپا باشد این امر روی ارزش دلار آمریکا در مقابل یورو اثر منفی میگذارد. البته این شاخص فقط یکی از عوامل موثر بر ارزش پول است و ممکن است تاثیر آن به واسطه دیگر عوامل شدیدتر و یا خفیفتر شود.
فرضا ممکن است در عین حال سرعت رشد اقتصادی یا بازگشایی اقتصاد پس از دوران رکود در آمریکا بیشتر از اروپا باشد و این امر روی ارزش دلار آمریکا اثر مثبت بگذارد.
اهمیت شاخص CPI در معاملات سهام و ارز دیجیتال
شاخص CPI نرخ تورم و همچنین بعضا سرعت رشد و یا بازگشایی اقتصادی پس از دوران رکود را نشان میدهد. در یک سناریوی فرضی بالاتر رفتن CPI در یک کشور میتواند باعث شود که بخشی از صاحبان سهام در شرکتهای آن کشور نگران کاهش ارزش دارایی خود شوند.
در نتیجه سهام خود را بفروشند و سهام کشورهایی را بخرند که تورم کمتری دارند. این امر میتواند باعث کاهش ارزش سهامها در کشور شود.
اما همانطور که گفتیم در سناریویی دیگر ممکن است این افزایش CPI همراه با افزایش رشد و فعالیتهای اقتصادی باشد. در این صورت اغلب سهامداران به شکل بالا رفتار نخواهند کرد.
همچنین افزایش CPI یک کشور ممکن است باعث شود که عدهای از صاحبان ارز آن کشور نگران کاهش ارزش پول خود شوند. در نتیجه پول نقد را به داراییهایی مانند فلزات (مثلا طلا و نقره) و یا سهام تبدیل کنند. این امر میتواند باعث افزایش ارزش فلزاتی مانند طلا و برخی سهامها شود.
همین اتفاق میتواند برای کریپتو یا همان ارز دیجیتال یا رمزارز بیفتد. اگر شاخص CPI عدهای را متقاعد کند که قرار است ارزش پولشان کمتر شود ممکن است تصمیم بگیرند با پول خود نوعی کریپتو بخرند که فکر میکنند قرار است دچار کاهش ارزش نشود.
مثلا در این شرایط افرادی که فکر کنند قرار است با افزایش CPI در آمریکا و اروپا ارزش دلار و یورو هر دو پایین بیاید ممکن است مقداری از دلار و یورو خود را بفروشند و بیتکوین یا کریپتویی دیگر بخرند.
نتیجه گیری
در این مقاله کوشش کردیم شاخص بهای مصرف کننده، انواع آن و تاثیراتی که در بازار ارز میگذارد را توضیح دهیم.
فارق از اینکه در بازار فارکس تحلیلگر تکنیکال هستید یا فاندامنتال باید از شاخصهای اقتصادی مهم و زمان اعلام آن ها مطلع باشید. CPI یکی از مهم ترین این شاخص هاست چرا که هم به صورت کوتاه مدت و هیجانی و هم به صورت بلند مدت و بنیادی در قیمت جفت ارزها تاثیر گذار است .